20 mei 2022, mr. C. Lammers (Strafrechtadvocaat)
Het lijkt inmiddels wat rustiger rondom de vele BN’ers die de laatste tijd op negatieve wijze in het nieuws zijn geweest. Nieuwssites, social media, dagbladen, roddelbladen, radiostations, iedereen heeft veelvuldig gehad over de geuite beschuldigingen van (ernstige) uiteenlopende strafbare feiten aan het adres van verschillende BN´ers, zoals Ali B, Marco Borsato, Jeroen Rietbergen en – van andere orde – Lil Kleine en Glennis Grace.
Steeds meer BN’ers komen op negatieve wijze in het nieuws en worden ervan beticht zich schuldig te hebben gemaakt aan een strafbaar feit. Sommigen van hen zijn inmiddels formeel aangemerkt als verdachte en sommigen worden inmiddels zelfs al strafrechtelijk vervolgd. Het is natuurlijk niet de eerste keer dat een BN´er wordt beschuldigd van een strafbaar feit.
Wat wel een trend lijkt te zijn is dat hierop vanuit de maatschappij steeds heftiger wordt gereageerd. Nu gaat het in het geval van Marco Borsato, Ali B. Jeroen Rietbergen ook om ernstige verdenkingen. Dat doet echter niet af aan het feit dat de beschuldigden, verdachten, in het dagelijks leven inmiddels worden behandeld als daders. Bijvoorbeeld in het geval van Ali B. en Marco Borsato. Hun muziek wordt niet meer gedraaid, ze worden geboycot, sponsoren trekken zich terug, contracten worden opgezegd en mensen nemen openlijk afstand en distantiëren zich. Er wordt in negatieve zin uitgebreid over hen gesproken in de media.
De beschuldigden (verdachten) worden zodoende nu al aan de spreekwoordelijke schandpaal genageld. Een schandpaal die onze tijd niet meer bestaat en waar destijds weloverwogen afstand van is gedaan.
De schandpaal was – in de Middeleeuwen – een gerechtspaal, ook wel geselpaal of kaak genoemd, waaraan iemand voor straf werd vastgebonden en waarbij hij zodoende letterlijk voor het volk/publiek te kijk werd gesteld. Het te schande zetten was vroeger bedoeld als een onterende straf. Het publiek kwam massaal kijken het stond hen vrij de persoon die “voor paal stond” te bekogelen met bijvoorbeeld rot fruit. Aan de schandpaal nagelen, voor paal staan, iets aan de kaak stellen, door schade een schande wordt men wijzer, etc. Een hoop spreekwoorden vinden hun oorsprong in de straf van de schandpaal.
Kennelijk doet de schandpaal op spreekwoordelijke wijze weer zijn intrede. Dat past niet bij ons rechtssysteem. In ons systeem zijn het namelijk niet ‘de burgers’, ‘het volk’ of de ‘maatschappij’ die onderzoek doen naar mogelijk gepleegde strafbare feiten, maar de politie. Onder leiding van het Openbaar Ministerie, vertegenwoordigt door de officier van justitie. Het zijn in ons systeem niet ‘de burgers’, ‘het volk’ of de ‘maatschappij’ die zich buigen over een bewezenverklaring en zich beraden over vergelding of een strafoplegging, maar de rechter. Het uitgangspunt daarbij is dat je als verdachte onschuldig bent, tot het tegendeel is bewezen. Dat betekent dat een verdachte niet hoeft te bewijzen dat hij onschuldig is, maar dat de officier van justitie moet bewijzen dat de verdachte wel schuldig is.
Hoe wordt het tegendeel dan bewezen? Dat is aan de officier van justitie (met de politie). De officier moet bewijzen of een verdachte schuldig is aan hetgeen waarvan hij wordt verdacht. Dat geschiedt op basis van het opsporingsonderzoek van de politie en het onderzoek ter terechtzitting door de rechter. Dat gebeurt aan de hand van alle bij de politie bekende feiten en omstandigheden, op basis van (niet limitatief opgesomd): getuigenverklaringen, camerabeelden, verklaringen van vermeende slachtoffers, processen-verbaal van bevindingen, verhoren van de verdachte(n), forensische onderzoeken, historische telefoongegevens, etc. Aan de hand van die onderzoeksresultaten (bewijsmiddelen) is het uiteindelijk aan de strafrechter voorbehouden om de feiten te duiden en in het kader van de waarheidsvinding vast te stellen of iemand schuldig kan worden bevonden of niet.
Wanneer “de burger”, “het volk” of “de maatschappij” de spreekwoordelijke schandpaal nieuw leven inblaast en wanneer verdachten al op voorhand middels een trial by media worden veroordeeld, dan tast dat het rechtssysteem aan en wordt de integriteit van de vermeende verdachten ernstig geschonden. Of de verdachten uiteindelijk wel of niet worden veroordeeld door de rechter, zij zijn in dat geval hoe dan ook gedupeerd, lopen (misschien wel onterecht) enorme inkomsten mis en leiden onherstelbare reputatieschade.
Laten wij verdachten behandelen zoals dat op grond van onze wetgeving hoort: als onschuldig, totdat het tegendeel is bewezen en een veroordeling (of vrijspraak) onherroepelijk door de rechter is uitgesproken.