Als u getuige of slachtoffer bent van een strafbaar feit kan aan u gevraagd worden om in de strafzaak tegen de verdachte een verklaring af te leggen.
Getuigenverklaring bij de politie
U kunt al als getuige worden gehoord tijdens het politieonderzoek. Als de politie u als getuige wilt horen, bent u niet verplicht te verschijnen of een verklaring af te leggen. U mag bij de politie weigeren om een verklaring af te leggen.
U hebt het recht u vrij om voorafgaande aan het verhoor als getuige een advocaat te raadplegen.
Uw verklaring wordt door de politie uitgetypt en voorgelezen. Als u het eens bent met de inhoud van de verklaring is het de bedoeling dat u onder uw verklaring een handtekening zet. De politie legt uw getuigenverklaring vervolgens vast in een proces-verbaal.
Getuigenverklaring bij de rechter
Als u bent opgeroepen of gedagvaard om voor de rechter een getuigenverklaring af te leggen, bent u verplicht om te verschijnen. Wanneer u zonder bericht niet verschijnt bij het verhoor waarvoor u bent opgeroepen, kan de rechter bevelen dat de politie op een later moment onverwachts ophaalt om alsnog een verklaring af te leggen.
U hebt het recht om voorafgaande aan het verhoor een advocaat te raadplegen en een advocaat mee te nemen naar het verhoor.
Of u vervolgens verplicht bent om een verklaring af te leggen, hangt af van uw positie. In beginsel bent u als getuige verplicht de vragen te beantwoorden, behalve wanneer u een verschoningsrecht hebt. Daarnaast bent u verplicht de waarheid te verklaren. Wanneer u weigert antwoord te geven op gestelde vragen, kan de rechter bevelen u te gijzelen. Als dit wordt besloten, kunt u maximaal 30 dagen worden vastgehouden.
Verschoningsrecht
Alleen wanneer aan u een verschoningsrecht toekomt, hoeft u bepaalde vragen te beantwoorden. De rechter kan dan per vraag beoordelen of die vraag wel of niet valt onder het verschoningsrecht. Het kan dus zijn dat aan u een verschoningsrecht toekomt, maar dat u bepaalde vragen toch moet beantwoorden. Het is daarom verstandig om vóór het verhoor contact op te nemen met een van onze advocaten, zodat zij u voorafgaande aan het verhoor kunnen adviseren en tijdens het verhoor kunnen bijstaan.
U hebt een verschoningsrecht wanneer u:
- echtgenoot/echtgenote of familie van de verdachte bent;
- door het afleggen van de verklaring strafbare feiten moet bekennen waarvoor u of een familielid kan worden vervolgd;
- een beroepsgeheim hebt.
Meineed
In sommige gevallen moet u als getuige bij de rechter een eed of belofte afleggen voordat u een verklaring gaat afleggen. U kunt echter ook tijdens het afleggen van de verklaring onder ede gesteld worden. Dit kan bijvoorbeeld het geval zijn als er een vermoeden is dat u niet naar de waarheid zult verklaren. Met het afleggen van de eed of belofte zweert of belooft u de waarheid en niets anders dan de waarheid te spreken.
Als u onder ede opzettelijk een valse verklaring aflegt, is er sprake van meineed. Meineed is een strafbaar feit, waarbij de officier van justitie in beginsel moet overgaan tot strafrechtelijke vervolging. Als er een vermoeden van meineed is, kan de rechter hier nader onderzoek naar laten doen. Ook de officier van justitie en een verdachte of diens advocaat kunnen om nader onderzoek vragen.